Elinizde biraz birikiminiz varsa şu cümlelerden en az biri sizin için Fenerbahçe-Galatasaray derbisinin sonucu kadar önemlidir:
Amerika işsizlik oranları bu ay kaç açıklandı? İşsizlik maaşı başvuruları kaç kişi olmuş?
Amerika tarım dışı istihdam bu ay nasıl geldi?
FED faiz artırım kararı alır mı almaz mı?
Amerika aylık/yıllık TEFE-TÜFE oranları nolmuş?
...
Bu verilerin açıklanma periyodu gün ve saatine kadar bellidir. Her ayın belirli günleri insanları dalgın, düşünceli, endişeli bir halde "Amerika işsizlik oranlarıı, Amerika tarım dışı istihdam .." diye sayıklarken görmek mümkün.
Bunların dışında "İngiltere üretim endeksi, Almanya üretim endeksi" gibi aylık göstergeler de var fakat ağırlıklı olarak Amerika göstergeleri konuşulur. Bretton Woods sisteminin günümüzde bazı değişikliklerle halen yürürlükte olduğu gözönüne alırsak bu çok da mantıksız değil aslında. USD konuşulmasın da TL mi konuşulsun yani!
Amerika kendi parasını altına, tüm dünya paralarını da USD'ye sabitleyerek kurulan Bretton Woods, daha sonra ülkelerin esnek kur politikaları ve Dolarla birlikte altını da rezerv aracı olarak tercih etmeye başlaması ile birlikte bazı değişikliklere uğramıştır. Ancak söylediğim gibi, günümüzde halen kullanıldığını söyleyebiliriz.
Bu yüzden Amerika'daki ekonomik gelişmeler Amerikan Doları'nı; Amerikan Doları da diğer ülkelerin para birimlerini doğrudan etkiliyor.
Sözkonusu ülkeler Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler ise bu etki daha da fazla oluyor haliyle.
Piyasayı Etkileyen Ekonomik Veriler
Peki nedir bu her ay insanların saatlerce kendi kendiyle konuşarak çalışmasına, tavana bakarak düşünmesine, boş gözlerle etrafa bakmasına sebep olan veriler? (Durumu çok az abarttığımın farkındayım. Çok az ama.)
Tarım Dışı İstihdam Değişimi
ABD’de açıklanan Tarım Dışı İstihdam Değişimi, piyasaları en çok etkileyen verilerden biri durumunda. Aylık olarak ABD’deki ücretli çalışan sayısındaki (devlet memurları ve tarım işçileri hariç) değişimi gösterir. Veri her ayın ilk Cuma günü TSİ 15:30’da açıklanır.
Tarım Dışı İstihdam verisindeki artış ve azalmalar ABD ekonomisinin durumu hakkında fikir verebilecek önemli göstergelerdir. Eğer veri beklenenden daha yüksek gelirse, çalışan insan sayısının arttığını ve ekonominin canlandığını göstereceğinden ABD dolarının değer kazanmasını sağlayacaktır. Verinin düşük gelmesi halinde tersini düşünerek doların güç kaybedeceğini söyleyebiliriz. Bugün (6 Kasım 2015) de bu verinin açıklandığı günlerden biri ve, verinin beklenenden iyi gelmesi sonrası doların hareketi şu şekilde oldu;
Bu veriden 2 gün önce, yani her ayın ilk Çarşamba günü, ADP Tarım Dışı İstihdam Değişikliği raporu yayımlanır. Bu rapor, aslında 2 gün sonra açıklanacak TDİ verisinin en net göstergesidir. Buradaki sonuca göre, Dolar'ın oynak olduğu Türkiye gibi ülkelerde 2 gün önceden doğru pozisyon alabilirseniz, kısa sürede iyi bir getiri de elde edebilirsiniz.
İşsizlik Oranı
İşsizlik oranı, çalışmak istediği halde iş bulamayan yetişkinlerin, nüfusun toplam işgücüne oranıdır. İşsizlik Oranı verisi ekonomi hakkında uzun vadeli bir fikir verir. ABD Merkez Bankası’nın (FED), en önemli görevlerinden biri işsizliği azaltmaya yönelik para politikalarını oluşturmak olduğu için; açıklanan İşsizlik Oranı verisi FED’in alacağı kararlarda etkili olacaktır.
ABD'de İşsizlik Oranı beklenenden daha düşük (iyi) gelirse, bu durum işsizlerin sayısının azaldığını ve ekonominin canlanma eğiliminde olduğunu göstereceği için ABD dolarının değer kazanmasını sağlayacaktır. Verinin yüksek gelmesi ters şekilde doları zayıflatır.
İşsizlik Maaşı Başvuruları
İşsizlik Maaşı Başvuruları, ülke içinde işsizlik maaşı almak için ilk defa başvuru yapan insan sayısını belirtmektedir. ABD’de haftalık olarak açıklanan bir veridir ve her perşembe TSİ 15:30'da açıklanır. İşsizlik maaşı başvuruları, ekonominin yönü hakkında güncel fikirler verebilir.
ABD'de işsizlik maaşı başvurularının azalması, çalışan sayısının arttığını gösterdiğinden ABD dolarının değer kazanmasını sağlayacaktır. İşsizlik maaşı başvurularının artması ise doların değer kaybetmesine neden olacaktır.
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH), bir ülke sınırları içerisinde belli bir zaman diliminde üretilen tüm mal ve hizmetlerin değeridir. GSYİH'daki değişim, ülke ekonomisindeki büyümeyi veya daralmayı gösteren önemli bir makroekonomik veridir.
Bir ülkede GSYH verisinin beklentilerden iyi gelmesi, ekonomik büyümenin hızlandığını göstereceğinden o ülke para biriminin değer kazanmasını sağlar. Tersi durumda ise ekonomik büyümede yavaşlama ve resesyon korkuları artar ve ülke para birimi diğer para birimlerine karşı değer kaybeder.
Yeni Ev Satışları
Son bir ay içinde satılan birinci el konutların yıllık seviyesini belirleyen veridir. Her yeni konut için sigorta, mobilya, ev aletleri ve dekorasyon gibi ihtiyaçlar olacağı için; yeni konut satışları bu sektörleri de hareketlendirecektir. Yeni ev satışlarının artması, ekonomi hakkında olumlu bir veri olduğu için o ülke para biriminin değerinin artmasına sebep olabilir.
Perakende Satışlar
Perakende satışlardaki değişimi gösteren veridir. Bu veri, ekonominin büyük bir bölümünü oluşturan perakende satışlarla ilgili olduğu için önemlidir. Perakende satışların artması, ekonomideki canlanmayı gösterdiği için, o ülke para biriminin güçlenmesini sağlar.
Kısaca bu göstergelerin tamamı, ağırlıklı olarak beyaz yaka çalışanların aylık mutluluk/hüzün kaynaklarını oluştururlar.
