Çoğu zaman basite indirgese de finansal analiz, bir şirket için hem yönetim hem iç kontrol açısından büyük önem taşır. Yönetim açısından bakıldığında şirket performansının bir yansıması olarak kullanılırken, denetim ve kontrol kapsamında ise olası suistimallerin çoğu zaman ilk işaretleri durumundadır.
Enron'un hüküm giymiş eski yönetici "Andrew Fastow röportajında" , denetimdeki analitik inceleme eksikliğini biraz da alaycı bir dille açıklarken, diğer bir suistimal örneği olan "TESCO" 'da yaşananlar da yine analitik inceleme eksikliğinde kaynaklanmaktadır.
"Rasyo Analizi: Basit ve Hızlı Olduğu Kadar Güvenilir mi?" başlıklı yazımda rasyo analizinden ve rasyoların finansal performansı değerlendirme aşamasında tek başına kullanılmasının sakıncalarından bahsetmiştim.
Bu yazımda ise, yine bir "rasyo analizi" olmakla birlikte daha stratejik yönetim alanında kullanılan ve kârlılık üzerine yoğunlaşan DuPont Analizi'nden bahsedeceğim.
Temel rasyoların yalnızca sonucu göstermesinin aksine DuPont Analizi, kârlılığın, neden-sonuç ilişkisi içerisinde incelenmesine olanak sağladığı için finansal analizin çok yönlü yapılabilmesine olanak sağlar.
DuPont Analizi
1918 yılında geliştirilmiş ve ilk olarak DuPont firması tarafından uygulanmış bir finansal analiz tekniğidir. Bu nedenle DuPont Analizi (DuPont Analysis) olarak adlandırılmaktadır.
DuPont Analizi, temel olarak 3 rasyoya odaklanarak firma karlılığını ROA, ROE ve ROS üzerinden inceler.
Satışların Karlılığı (ROS)
Net Kar Marjı oranı ile gösterilir. Satışların karlılığı hesaplanırken tüm giderler, vergi ve faizler satışlardan indirilir.
Aktiflerin Karlılığı (ROA)
Şirketin her 1 liralık varlığı ile ne kadar kâr ettiğini gösterir. Buradaki varlıklar kavramı kasa ve bankadaki nakit, alacaklar, sabit kıymetler gibi varlıkları içerir. ROA oranı %5’ten fazla olan firmaların, yatırım için tercih edilebilir olduğu kabul edilir.
Özsermayenin Karlılığı (ROE)
Türkçe literatüründe Özkaynağa Getiri, Özkaynak Getirisi olarak da geçen ve en önemli finansal oranlardan biri olarak kabul edilen ROE, şirketin her 1 TL lik sermayesine karşılık ne kadar kâr ürettiğini gösterir. Temel olarak vergi sonrası kârın şirketin özkaynaklarına bölünmesi ile hesaplanır. (Ortalama özsermaye de kullanılmakta) Yatırım yapılabilirin firmaların ROE yüzdesinin %15 ten fazla olması tercih edilir genelde. Paranıza yıllık %15 getiri gibi düşünebilirsiniz.
İlk bakışta ROA ve ROE oldukça benzer oranlar olarak görünse de, aralarında temel bazı farklılıklar bulunmaktadır.
3 oranla ilgili temel formüller şu şekildedir;
Yukarıdaki grafiklerde yer alan formullerin detaylarına inildiğinde;
olmaktadır.
Tüm bu eşitliklere baktığımızda, hepsinin aynı oran olduğunu görebilirsiniz. (Rasyolar arasında içler dışlar çarpımı yapıyoruz kısaca :) Her birinin amacı da aynıdır; ROE’yi açıklamak.
DuPont Analizi’nde amaç da tam olarak karşılıklı etkilenen rasyolar ile ROA, ROE ve ROS arasında ilişki kurarak firmaların karlılığını en fazla etkileyen faktörü ya da en az etkileyen faktörleri bulmak.
Özetle, Özsermaye Karlılığı’nı artırmak isteyen firmalar için, yukarıdaki eşitliklerden yola çıkarak finansal kaldıraç oranı, kâr marjı ve aktif devir hızı rasyolarını artırmalarını gerektiğini söyleyebiliriz.
DuPont Analizi ile ilgili hazırladığım "Borsa İstanbul Gıda Endeksi'nde Yer Alan Firmaların DuPont Analizi ile İncelenmesi (2005-2013)" ve "Apple Ne Kadar Kazanıyor? Bir Dupont Analizi Uygulaması" çalışmalarımı inceleyebilirsiniz.
Yazıyı daha çok kişiye ulaştırmak için sayfanın solundaki sosyal medya araçlarını kullanabilirsiniz.
