Kitap İncelemesi: Jeff Bezos: Amazon Hissedalarına Mektuplar

2005 yılında, lisans eğitimimin 3. senesinde iken benim de operasyonel başarısı hakkında bir proje hazırladığım Amazon.com’a yıllar sonra okuduğum kitap ile yeniden ve farklı bir açıdan bakma fırsatım oldu.

O dönem sunumumda kullandığım ve aklımda kalan önemli notlarımdan biri Jeff Bezos'un, şirketinin ilk dönemlerinde yapılan bir müşteri şikayeti üzerine müşterinin evine giderek arabasını yıkaması idi. Müşteri memnuniyeti adına yaptığı bu davranışı hangi kaynaktan aldığımı şu anda hatırlamasam da bu detay oldukça dikkatimi çekmişti. Bu nedenle Jeff Bezos’un ve şirketin kısa bir öyküsü ve kuruluşundan bu yana geçen süredeki bazı kilometre taşlarını paylaştığım bir yazı yayınladım daha önce. Bu yazıma "buradan"  ulaşabilirsiniz.

Kitap İncelemesi: Jeff Bezos Amazon Hissedarlarına Mektuplar

Amazon.com, yeni iş kollarına doğru genişlemesiyle birlikte artan olağanüstü kârlılığının etkisiyle 2018 yılı Eylül ayında piyasa değeri 1 trilyon doları geçen ikinci halka açık ABD şirketi oldu ve güncel piyasa değeri 1.7 trilyon dolar civarında…

Şirketin gerek operasyonel gerekse de finansal açıdan neredeyse kusursuz görünümde olması dolayısıyla da birçok araştırmacı ve yazar, bu başarıyı formülleştirme çabası içinde ve haliyle şirketi anlatan çokça kitap var piyasada.

Bu kitabın temasının yazarın zihninde bir düşünce olarak filizlenme aşaması ise biraz rastlantı sonucu olmuş.

Teknoloji ve risk uzmanı olarak 35 yıldan uzun bir tecrübeye sahip olan Steve Anderson ve eşi Karen Anderson da “Jeff Bezos: Amazon Hissedarlarına Mektuplar” kitabında, Jeff Bezos’un her yıl şirket hisedarlarına gönderdiği mektuplar üzerinden şirketi analiz ediyor.

Yönetim Kurulu tarafından yatırımcılara mektup gönderilmesi daha çok yurtdışındaki halka açık şirketlerde bir gelenek ve bu yolla yatırımcılar hem operasyonel ve finansal bir değerlendirme ve yönetimin özeleştirisini hem de şirketin gelecek döneme ilişkin hedeflerini inceleme fırsatı buluyor.

Uzun yıllardır risk ve büyüme arasındaki ilişkiyi araştıran ve bu konularda şirketlere danışmanlık yapan yazar, bir işletmenin büyümesi için alması gereken riskler konusunda yaptığı araştırmada Jeff Bezos'un Amazon.com hissedarlarına yazdığı bu mektuplara rastlıyor ve mektupları incelerken Bezos'un kasıtlı ve hesaplı riskler alarak Amazon'u nasıl büyüttüğünü fark ediyor. Böylece Anderson, Amazon.com’un başarısını formülleştirmek için Jeff Bezos’un hissedarlara gönderdiği mektupları kullanmaya karar vermiş.

Yazar bir yandan Bezos’un hissedarlara gönderdiği mektupları incelemiş bir yandan da Amazon.com’un o dönemki ilerleyişini gözlemlemiş, sonuç olarak şirketin 14 Büyüme Prensibine sahip olduğunu fark etmiş. Kitabın akışını da kendi deneyiminden yola çıkarak tanımladığı ve isimlendirdiği bu 14 Büyüme Prensibi kapsamında Amazon’un faaliyetlerini aktarmak şeklinde belirlemiş.

Kitapta her bir prensibin Amazon.com tarafından nasıl uygulandığı, Jeff Bezos’un bu prensip ile ilgili yaklaşımı ve bu prensibin diğer işletmelere nasıl uygulanabileceği örneklerle anlatılıyor. Bölümler boyunca tarihten verilen örnekler okumayı zenginleştirmiş; “Apollo’ların uzay görevleri”, “eBay ile girilen rekabet”, “Edison’un en üretken mucit olmayan giden yolculuğu” bu hikayelerden bazıları…

Diğer yandan yazar sadece prensip tanımlamakla ve tarihten öykülere yer vermekle kalmamış, aynı zamanda her bir prensibi açıklarken bazı orijinal kavramlara da değinmiş. Bu kavramlardan bazıları doğrudan yazara ait iken bazıları da Amazon kültüründe yer alıyor; “Riskin Getirisi”, “Başarılı Başarısızlık”, “İlk Gün”, “İkinci Gün”, “Çark Prensibi”, “Altı Sayfalık Öykü”, “Hokey Sopası Başarısı” ve “İki Büyük Pizza Kuralı” kavramları bunlardan sadece birkaçı…

Gerek öyküler gerekse de bu kavramlar aracılığıyla yalnızca Amazon’un 24 yıllık serüvenini anlamakla kalmadım; aynı zamanda bir okuyucu olarak bilgi birikimime de önemli bir katkı sundu diyebilirim.

Her bir prensibin anlatıldığı bölümün sonunda yazar okuyucuya yönelttiği sorular ile, girişimci ve yöneticilerin bu prensipleri kendi mesleki yaşamları özelinde sorgulamalarını sağlıyor. Bu soruların bir diğer misyonu ise, prensiplerin her sektöre uygulanabilir olduğunu göstermek diye düşünüyorum. Bazı prensipler özelinde çekincelerim olsa da ben de yazara bu prensipler konusunda büyük oranda katılıyorum.

Tarihsel anekdotlara, orijinal kavramlara ve mesleki çıkarımlara karşın kitap hem bazı prensiplerin detayında hem de son bölümde tekrara düşmüş. Yazarın bunu bazı kavramların altını çizmek ve vurgulamak amacıyla yaptığını düşünsem de bu tekrarlar, okumadan aldığım keyfi bir miktar gölgeledi.

Diğer yandan yazarın sürekli pozitif ve eleştiriden uzak bir anlatıma sahip olduğunu ve bunun da kitaptaki objektif bakışa yönelik inancı azalttığını söylemeliyim. Karı-koca Andersenler netice itibarı ile Amazon çalışanı değil ve dahi kendi ifadesiyle Jeff Bezos ile bir tanışıklıkları yokken bu kadar yanlı bir anlatım şaşırttı. Amazon’un hali hazırda uyguladığı ve kitapta yer verilen konular arasında benim notlarıma göre doğrudan eleştirilebilecek 4 önemli nokta var iken yazar kendi tanımladığı prensipler çerçevesinde bu negatif yönlere değinmemeyi tercih etmiş. Oysa Anderson’un 14 Büyüme Prensibi arasında “olumsuz yönleri göz ardı edebilirsiniz.” gibi bir prensip yer almıyor!

Kitabın akıcılığının bir miktar yavan kaldığını ve çevirisinin bu açıdan daha iyi olabileceğini düşünüyorum. İşletme ve yönetim ile ilgili bazı kavramlar, mesleki terminolojiye uygun olarak dikkate alınmalıydı.

Bir notum da kitabın Türkçe ismine yönelik; yazarın ve dahi Bezos’un mektuplarındaki yıllar içindeki değişim de dikkate alınarak kitabın Türkçe ismi çok ince bir detayla “Jeff Bezos: Amazon Hisse Sahiplerine Mektuplar” olarak belirlenmeliymiş. Kitabın orijinal ismi olan “The Bezos Letters: 14 Principles to Grow Your Business Like Amazon” başlığında bu eksiklik daha da fazla…

Vak’a çalışması olarak değerlendirilebilecek bu çalışmaya benzer yayınlara Türkçe’de rastlamak kolay olmuyor, dolayısıyla yayınevine bu konuda, yukarıdaki eleştirilerime karşın, teşekkür ederim.

“Yönetim”, “liderlik”, “teknoloji”, “iş hayatı tecrübeleri” ve “çokuluslu şirket” kavramlarına dair bir arayışınız varsa “Jeff Bezos: Amazon Hissedarlarına Mektuplar” kitabını tavsiye ederim.

Bu yazıyı sosyal medyada paylaşmak için ekranın solundaki sosyal medya araçlarını kullanabilirsiniz.