İnsani Gelişim Endeksi (Human Development Index)
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı çerçevesinde her yıl yayımlanan insani gelişme raporu içerisinde yer alan endekslerden bir tanesidir.
İnsani Gelişim Endeksi, uzun ve sağlıklı yaşamın, bilgiye erişimin ve insana yakışır yaşam standardının sağlanıp sağlanmadığı ölçümleyen özet bir endekstir.
Endeks, bahsi geçen 3 kriterin her biri için belirlenen endekslerin geometrik ortalamasını alarak hesaplamaktadır.
İGE’de ülke sıralamalarını etkileyen üç temel faktör vardır. Bunlar;
- Ülkenin kendi performansı
- Diğer ülkelerin performansı
- Hesaplama tekniğinde ve veri setinde yapılan değişiklikler ve güncellemeler.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yayımlanan 2013 İnsani Gelişme Raporuna göre, Türkiye, "yüksek insani gelişme" kategorisinde yer almış ve 187 ülke ve bölge arasında 69'uncu olmuştur. 2014 İGE’de 187 ülke sıralamaya tabi tutulmuştur. 187 ülkenin İGE ortalaması 0,702 çıkarken İGE değeri en yüksek çıkan ülke 0,944 ile Norveç ve en düşük çıkan ülke 0,337 ile Nijer olmuştur.
İnsani Gelişim Endeksi - Türkiye Endeksi
Türkiye endekste 0,759 ile 69. sırada, yüksek insani gelişmişlik düzeyinde yer almış - tır. Bu skorla Türkiye, hem genel dünya ortalamasının hem de tüm bölgesel ortalamaların üzerindedir. Türkiye’nin özellikle, eğitim göstergeleri olan ortalama okullaşma ve beklenen okullaşma gösterge değerleri oldukça düşüktür. Öte yandan, bu alanlarda kaydedilen ilerlemelerin İGE’yi et - kileme güçleri, sağlık ve gelire göre daha fazladır.
