Değerlendirme
Gelinen noktada, Facebook'un karşı karşıya olduğu durumun tersine çevrilmesini çok zor görenler var. Bunun nedeni, geçmişte halka arz edilen ancak umduğunu elde edemeyen teknoloji şirketlerine dair birçok örnek bulunması.
Bunlardan biri dev sosyal medya oyun şirketi Zynga. Hisseleri 10 dolardan satışa sunulan şirketin hisse değeri ilk gün 11.50 dolara yükselse de günü 9.50 dolardan kapatmıştı. Facebook’un ortaklarından olan Zynga, sosyal medya ağının halka arzı öncesinde hisselerini 16 dolara kadar çıkardı, halka arzın ardından hisse değeri 10 doların altına düştü.
Çin’in sosyal medya ağı Renren, hisse fiyatları 14 dolardan halka arz edildiği ilk gün 19.50 doları görmüştü. Bir ara, hisse değeri 24 dolara kadar çıktı. Bugün, bu rakam 5 doların altında.
Önemli isimlerden farklı görüşler
CNBC’ye konuşan Fund Democracy araştırma şirketinin başkanı Mercer Bullard, “Yatırım bankacılığındaki büyük çatışmalara yeniden tanık olduk... Eğer ellerindeki bilgileri bazı müşterilerine sunmalarına rağmen diğerlerinden gizledilerse, bu bazı müşterilerini diğerlerinden daha önemli gördükleri anlamına gelir” ifadesini kullandı.
Wall Street Jorunal analisti Al Lewis, halka arzdan sadece bir gün önce hisse fiyatlarının yüzde 25 artırılarak 38 dolara çekilmesinin açgözlülükten kaynaklandığını savunan bir başka isim. Lewis, aynı gün bir daha Facebook’a reklam vermeyeceğini açıklayan dünyanın en büyük otomobil üreticisi General Motors’un uyarısının da etkili olamadığını belirtti.
Vanguard yatırım şirketinin CEO’su Jack Bogle, “Bu tipik bir açgözlülük örneği... Hem kurumsal, hem sigortacı hem de şirket açgözlülüğü... Çıkarılacak ders şu: Bir işlemde yer alan tüm taraflar açgözlüyse, ortaya çıkacak sonuç budur” dedi.
Msnbc analisti Dan Caplinger, Facebook’un kendisini toparlayacak gücü olduğuna inanıyor: “Facebook değeri sadece hisse değeriyle belirlenecek kadar kısıtlı değil... Şirketin potansiyeli, temelini oluşturan değerlerde saklı. Şirket asıl değerlerine yönelirse ayakta kalır. Facebook’un ve yatırımcılarının kaderi buna bağlı.”
Mashable sitesinin genel yayın yönetmeni Lance Ulanoff, “Facebook şu an portföyünün ana parçasına, siteye yönelmiş durumda... Reklamcılık potansiyelini güçlendiren temeli genişletmek için önemli yatırımlara bakıyorlar. Facebook’un yakın zamanda Instagram, LightBox gibi fotoğraf paylaşım siteleri ve sosyal medya ağı Glancee’yi alması buna bir örnek... Facebook’un amacı daha fazla gelir elde etmek. Bu amaçla sesini daha fazla alana yaymak için en son teknoloji ve küçük şirketlerin peşinde” dedi.
PCMag sitesinin editörü Dan Costa ise Facebook’u sadece yeniliklerin kurtaramayacağını düşünüyor. Costa, “Facebook sadece yeni ürün üretmek yerine, hizmetlerini satabilmeli... Şirket sosyal medya ağının tek sahibi olmak istiyor ve kullanıcılarının gerçek kimliğine önem veriyor. Dijital dünyanızda yaptığınız her şeyi Facebook için yapıyorsunuz” yorumunda bulundu.
Duke Üniversitesi’nden Dan Ariel ise Facebook’un geldiği noktayı farklı bir şekilde yorumladı:
“Her yedi kişiden biri Facebook üyesi. Eğer Facebook bir ülke olsaydı, Çin ve Hindistan’ın ardından en nüfuslu üçüncü ülke olacaktı. Birçok kişi, sosyal medya ağının herkesi ‘arkadaş yaparak’ savaşları sona erdirebileceğine, fosil yakıtların kullanımına son verebileceğine inandı... İnsanlar bir şeyler aldıkları zaman bir dünya görüşü yaratırlar. Facebook’un tüm bankalardan daha iyi para transferi yapabileceğine mi inanıyorsunuz? Facebook’u bir yatırım bankası olarak düşünmek ilginç olurdu” dedi.
Facebook, halka arz edilerek yatırımcılarına yeni fırsatlar sundu. Ancak halka arzda yer alan tarafların açgözlülüğü, şirketi geri dönülmez bir yola sokmuş olabilir.
Şu andan itibaren Facebook’un halka arzından topladığı para ile geleceğe yönelik ciddi yatırımlara başlaması gerekiyor zira Facebook halka arz çıkış rakamı price to earnings ratio’su 100 civarinda. S&P500 uzerinden price to earnings ratio 12 falan civarinda. 100 p/e ratio ile yapılan halka arzın vaadi de acik: "Halka arzdan sağladığımız fon ile yatırım yapıp gelirlerimiz kat kat artıracağız." karini su ankinin 8-9 katina cikarip nominal p/e ratio seviyelerine getirmesinin yolu da ne kullanici sayisini 8 kat arttirmak olabilir, ne de masraflarini sifirin altina indirecek kadar kismak. adam basi kazandigi parayi su anki acinasi seviyelerin kat kat uzerine tasimasi gerekiyor. bunu da herhangi bir secret sauce'u olmayan ve genclerin cool olana akabilecegi bir hizmet vererek yapacak.
Gelecekle ilgili bir diğer etken daha var o da rakipler (ve gelecekteki olası rakipler). Teknoloji şirketleri ikiye ayrilir; bir, secret sauce'u olanlar, diğeri ise ilk el atip olayi momentumla götürenler. İlk tarzda sirkete en iyi ornek Google. Faaliyet konusu itibarı ile Google'ın yaptığı işin gizli bir yönü var. Bir kelime yazıp arattığımızda tam da aradığımıza en yakın sonucun karşımıza gelmesini şaşkınlıkla karşılıyoruz bazen bilindiği gibi. İkincisi ise ozellikle memory'si olan sistemlerde bu alan ilk giren şirketlerin kolay kolay pazari kaptirmamasi. Buna en yakın örnek ise email. Doğasi gereği herhangi bir servisin ne yaptığı da nasıl yaptığı da belli olan bir iş ama email servisi memory'si olan bir sistem, yeni bir rakip servis çıktığında daima müşteri / kullanıcı kaptırma potansiyeli olan bir durum. İşte Facebook da bu kategoride. Yaptığı işi ilk yaptiği zaman kendisinden önceki sosyal ağdan (myspace) çok daha iyi yaptiği icin açık ara lider oldu ama faaliyetinin herhangi bir gizli yanı yok ve tamamen momentumla faaliyetini sürdürüyor. Google bu işi denemiş ve halka açılma kararının ardından olayın ucu göründüğü için inceden inceden sayilari da açıklamaya başladılar. Biraz bakınca görülecek ki Facebook geçen sene boyunca kullanıcı başına 4.4 dolar gelir elde etmiş. (kar degil, gelir.)
Bir karşılaştırma yapabilmek açısından Google'in wall street analizcilerince "sonuçlar kimseyi tatmin etmedi" denilen ve hemen ardından hissenin %10'dan fazla değer kaybettiği earnings call'unda kayıtlı kullanıcı başına yılda yaklaşık 35 dolara karşılık gelen bir para kazandığını söylediğini hatırlatmalıyım. Aradaki tek fark Google kayıtlı kullanıcı sayısı üzerinden rapor ederken Facebook kullanıcı üzerinden rapor etmiş fakat Facebook'u da kayıt yapmadan kullanma imkani olmadğından o da kayıtlı kullanıcı sayısı üzerinden rapor etmiş sayabiliriz, yani rakamlar karşılaştırılabilir ama yanyana koyunca arada uçurum var.
Son olarak, herkesin "bitti" gözüyle baktığı yahoo bile kayitli kullanici başına yilda 7 dolardan fazla gelir elde ediyor.
