Kitap İncelemesi: Yasal Kalpazan ~ Devlet Paramızı Ne Hale Getirdi?

Kitap İncelemesi: Yasal Kalpazan ~ Devlet Paramızı Ne Hale Getirdi?

Yasal Kalpazan, para kavramının doğuşunu, altının para olarak kullanılmaya başlanması ve sonra gelen devlet müdahaleleri ile altın paranın önce değerinin düşürülmesi ve nihayet altın paradan fiat paraya geçişte devletlerin rolünü ve amacını anlatıyor.

Murray Rothbard, ilk baskısı 1964 yılında yapılan kitabında Avusturya Okulu olarak bilinen ekonomik teori sistemine harika girişler yapıyor. 

Okumaya başladığımda kitabın, bir iktisat okulu ekolünü temsil ettiğini bilmiyordum açıkçası. Klasik bir ekonomi tarihi kitabı olarak değerlendirmiştim ilk başta. Buna karşın benim gibi sizler de muhtemelen kendinizi neredeyse ilk sayfadan "kitabın her kelimesini anlar halde" bulacaksınız. Dahası, bu ekonomik düşünme biçimiyle ilk temasınız oluyorsa ufak bir şoka hazır olun. Anlatılanlar, ana akımın neden olaylara bu şekilde bakmak istemediğini de sorgulamanıza neden olacaktır.

Üstelik yazar size tüm bunları 104 sayfada aktarıyor.  

Rothbard, kitabında para kavramının doğuşunu, para olarak kullanılan alternatif malları, altın ve gümüş para olarak kullanılması ile değişen ekonomik sistemi ve ardından para üzerinde başlayan devlet müdahaleleri ile altın paranın yerine itibari paraların ikame edilişini ders anlatır gibi anlatıyor. Yazar, tüm bunları Amerika Birleşik Devletleri ve Amerikan Doları üzerinden anlatıyor.

Rothbard’ın tüm bu süreci kronolojik olarak ele alması, okuyucunun zihnine yardımcı oluyor ve görünmez bir zaman çizelgesi eşliğinde para, altın ve kağıt para kavramlarının kullanıma geçiş evrelerinde yaşananları daha anlaşılır hale getiriyor.

Rothbard’a göre devlet, enflasyonist hedeflerinde altın parayı bir engel olarak görür. Bu nedenle zaman içerisinde çeşitli aşamalarda altının para olarak kullanılmasını bazen hatalar zinciri ile, bazen de kasıtlı olarak uygulamadan kaldırmış ve fiat parayı genel mübadele aracı olarak yaygınlaştırmıştır.

Böylece başta ABD olmak üzere tüm devletler dilediği kadar enflasyon yaratabilecek ve ardından itibari para arzını genişleterek ve bu genişleyen paranın da ilk sahibi olarak tüm kontrolü elinde tutabilecektir. Yazara göre ülkelerdeki bazı belirsizlikler dahi bu amaca hizmet etmektedir. Gelecekteki belirsizlikler nedeniyle insanların paraya olan talebi dönemsel olarak artıp azalmakta ve böylece devlet para arzını dilediği gibi kontrol edebilmektedir.

Rothbard, genel bir çerçevede ders niteliğinde yaptığı bu açıklamaların ardından kitabın “Batı’nın Parasal Sistemi’nin Çöküşü” isimli son bölümünde Dünya’daki para sisteminin 1815 yılından başlayarak geçirdiği evreleri açıklıyor. Üstelik bu açıklamalarında diğer ekollere ve temsilcilerine cesurca laf atmış.

Kitabın bu bölümünde beni en fazla şaşırtan ülke İngiltere’nin tüm bu parasal sistemlerdeki rolü oldu açıkçası.

104 sayfa olmasına karşın Yasal Kalpazan, anlattıklarıyla beynimi sanki 3 misli daha uzun bir kitap okuyormuşcasına yoran ancak bir o kadar keyif veren bir kitap oldu. 104 sayfalık bir kitabın satırları en fazla ne kadar çizilebilirse o kadar satır çizdim ve notlar alarak okudum.

Murray Rotbard’ın da Avusturya Okulu’na mensup bir liberteryen ya da diğer deyişle anarko-kapitalizm felsefesinin kurucusu ve savunucusu olduğunu bu kitap ile öğrendim.^[1] Ekonomi tarihçisi ve politika teorisyeni olan yazar 1995 yılında geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etmiş.

Kitabın Türkçe çevirisinden de memnun kaldığımı söyleyebilirim. Okumayı yavaşlatan anlatım bozuklukları ya da kelime hataları neredeyse yok. Dipnotlar ise beni ileri okuma için oldukça heveslendirdi; özellikle kullanılan özel para sistemleri ile ilgili en kısa sürede bir okuma planlıyorum.

Iktisat okullarından biri olan Avusturya Okulu’na, liberteryenlik ya da diğer adıyla anarko-kapitalizme ve daha da önemlisi tarihsel süreçte altın para ile itibarı para kavramlarına dair bir kitap arayışınız varsa “Yasal Kalpazan” kitabını tavsiye ederim.

^[1] Anarko-kapitalizmin felsefesini, internetten alıntı yaparak, "kapitalizmin aksine, paranın değeri ile oynama ve vergilendirme konularında kendisine yardımcı olacak bir devlet sistemine ihtiyaç duymaz.” şeklinde özetleyebilirim.

Bu yazıyı sosyal medyada paylaşmak için ekranın solundaki sosyal medya araçlarını kullanabilrsiniz.