Şirketler, kimi zaman faaliyetlerini genişleterek yeni şirketler kurabiliyor ya da satın alabiliyorlar ya da yeni departmanlar oluşturabiliyorlar; kimi zaman da küçülme amacıyla işletmenin bölümünü satmayı ya da üretimin bir bölümünü durdurmayı düşünebiliyorlar. Her iki olasılık da şirketlerin gelecekteki nakit akışlarını, kârlılığını ve finansal durumunu etkileyen olaylar hiç şüphesiz. Bu nedenle her iki durumda da finansal bilgi kullanıcılarına bilgi verilmesi zorunlu hale geliyor. Bu yazım, üretiminin bir bölümünü durdurma ya da şirketin bölümünü satma kararı alan şirketlerin yapacakları raporlama ilişkin olacak.
TFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler
Şirketler, durduracakları faaliyetleri ya da satmayı planladıkları işletme bölümlerinin faaliyet sonuçlarını devam eden faaliyetlerinden ayırmak için TFRS 5’i uygulamalıdır.
Burada önemli olan nokta, satmayı planladığı varlıkların stoklar ile karıştırılmamasıdır.
TFRS 5’in amacı
TFRS 5, aşağıdaki iki konuyu düzenlemektedir:
- Satış amacıyla elde tutular duran varlıklara ilişkin muhasebeleştirme ve raporlama hususlarını belirlemek ve
- Durdurulan faaliyetler için sunum ve açıklama hususlarını belirlemek
Duran varlıkların satış amacıyla elde tutulan duran varlık olarak sınıflandırılması
Bir duran varlığın defter değerinin sürdürülmekte olan kullanımdan ziyade satış işlemi vasıtası ile geri kazanılacak olması durumunda işletme, söz konusu duran varlığı (veya elden çıkarılacak varlık grubunu) satış amaçlı olarak sınıflandırır (TFRS 5.6). Aynı durum elden çıkarılmasın planlanan duran varlıklar için de geçerlidir.
Örneğin, 5 faaliyet bölümünden 1 tanesini kapatma kararı işletme, bu faaliyet bölümüne ait tüm varlık ve borçları da elden çıkarılacak duran varlık içinde topluca gösterilmelidir.
Bir duran varlığı ya da faaliyet bölümünü kullanmaktan vazgeçen ve atıl olarak bırakmaya karar veren işletme, bu duran varlığı (ya da faaliyet bölümünü) TFRS 5 kapsamında satış amacıyla elde tutulan duran varlık olarak muhasebeleştiremez. Bunun nedeni, yukarıda koyu renkli ifadede geçen, varlığın defter değerinin kullanımdan ziyade satış ile geri kazanılacak olmasının, TFRS 5 için temel kriter olmasıdır.
Bir duran varlığın satış amaçlı olarak elde tutulduğunun geçerli olabilmesi için; ilgili varlığın (veya elden çıkarılacak varlık grubunun) bu tür varlıkların (veya elden çıkarılacak varlık grubunun) satışında sıkça rastlanan ve alışılmış koşullar çerçevesinde derhal satılabilecek durumda olması ve satış olasılığının yüksek olması gerekmektedir. Standart bunun için 5 önemli kriter belirlemiştir:
- Yönetim tarafından duran varlığın satışına ilişkin plan yapılmış olması,
- Duran varlığın gerçeğe uygun değeri üzerinden piyasada aktif olarak pazarlanmaya başlanması,
- Varlığın, satış amaçlı elde tutulan duran varlık olarak sınıflanmasından itibaren 1 yıl içerisinden satışının çok yüksek olasılıkla gerçekleşmesinin beklenmesi,
- Satış planındaki olası gecikme riskleri ortaya çıktığında bunların çözümü için çalışma yapılmaya başlanması,
- Satışın, standardın yalnızca EK.B bölümünde belirtilen durumlar kapsamında 1 yıldan uzun sürecek olması durumu ve bu süreç sonucunda satışın tamamlanmasının beklenmesi
Satış amacıyla elde tutulan duran varlıkların muhasebeleştirilmesi Satış amacıyla elde tutulan duran varlık olarak sınıflanan bir varlık TFRS 5’e göre muhasebeleştirilir. Ancak, aşağıda belirtilen Standartların kapsadığı varlıklara tek başlarına veya elden çıkarılacak varlık grubunun bir parçası olarak TFRS 5 uygulanmaz (TFRS 5.5). Bu varlıklar ilgili standartlara göre muhasebeleştirilmeye devam edilmeli ancak; finansal tablolarda gösterimi not açıklamaları TFRS 5’e göre yapılmalıdır.
- Ertelenmiş Vergi Varlıkları (TMS 12 Gelir Vergileri)
- Çalışanlara sağlanan faydalar sonucunda elde edilen varlıklar (TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar)
- TFRS 9 Finansal Araçlar kapsamındaki varlıklar
- "TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller" 'deki gerçeğe uygun değer yöntemi doğrultusunda muhasebeleştirilen duran varlıklar
- "TMS 41 Tarımsal Faaliyetler" doğrultusunda gerçeğe uygun değerinden satış maliyetinin düşülmesi suretiyle ölçülen duran varlıklar
- TFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri’nde tanımlanan, sigorta poliçeleri üzerindeki sözleşmeden doğan haklar
Yukarıda sayılan standartlar kapsamında muhasebeleştirilmeyen “satış amaçlı elde tutulan duran varlıkar”, defter değeri ve gerçeğe uygun değerinden küçük olan ile muhasebeleştirilmelidir.
Satış amaçlı elde tutulan duran varlıkların muhasebeleştirilme sonrası ölçümü
Bir duran varlık, satış amaçlı elde tutulan duran varlık olarak sınıflandırılmadan hemen önce ilgili olduğu TFRS/TMS kapsamında ölçülmeli, bundan sonraki ölçümler, defter değeri ve gerçeğe uygun değerinden düşük olanı takip edilmelidir.
Değer düşüklüğü
Bir varlık için satış amaçlı elde tutulan duran varlık olarak sınıflandırılmadan hemen önce değer düşüklüğü tespit edilmesi durumunda, ilgili değer düşüklüğü tutarı "TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü" kapsamında muhasebeleştirilmelidir. Buradaki değer düşüklüğü bazı durumlar dışında kâr veya zarar tablosunda muhasebeleştirilmelidir.
Varlık, TFRS 5 kapsamında satış amaçlı elde tutulan duran varlık olarak muhasebeleştirildikten sonra meydana gelecek değer düşüklükleri kâr veya zararda muhasebeleştirilmelidir.
Durdurulan faaliyetler
Bir işletme birimi, faaliyetleri ve finansal raporlama amaçları açısından işletmenin diğer kısmından açıkça ayırt edilebilen faaliyet ve nakit akışlarını kapsar. Başka bir deyişle; bir işletme birimi, kullanım amaçlı olarak elde tutulması sırasında nakit yaratan birim ya da birimler grubu olacaktır.
Durdurulan bir faaliyet, bir işletmenin elden çıkarılan veya ‘satış amacıyla elde tutulan’ olarak sınıflandırılan bir kısmıdır ve:
- Ayrı bir ana iş kolunu veya faaliyetlerin coğrafi bölgesini ifade eder,
- Ayrı bir ana iş kolunun veya faaliyetlerin coğrafi bölgesinin tek başına koordine edilmiş bir plan çerçevesinde satışının bir parçasıdır, veya
- Sadece yeniden satış amacı ile elde edilen bir bağlı ortaklıktır.
Durdurulan faaliyetlerin sunumu
Bir faaliyet TFRS 5 kapsamında durdurulan faaliyet olarak sınıflandıktan sonra, finansal tablolarda diğer işlemlerden ayrı olarak gösterilmelidir. Böylece finansal tablo kullanıcıları, şirketin gelecek dönemdeki nakit akışlarını hangi faaliyetlerinden ve işletme birimlerinden sağlayacağını görebilecektir.
TFRS 5 kapsamında durdurulan faaliyet olarak sınıflanan bir faaliyet ile ilgili raporlamayı aşağıdaki detayda yapmalıdır (TFRS 5.33):
- Kapsamlı gelir tablosunda, aşağıdakilerin toplamını gösteren tek bir tutar:
- i. Durdurulan faaliyetlerin vergi sonrası kâr veya zararı ve
- ii. Gerçeğe uygun değerden satış maliyetlerinin düşülmesi suretiyle ölçülmesi veya durdurulan faaliyetleri oluşturan varlık veya varlık grubunun (gruplarının) elden çıkarılması sırasında muhasebeleştirilen vergi öncesi kazanç veya kayıplar.
- Nakit akış tablosunda, durdurulan faaliyetlerin işletme, yatırım ve finansman faaliyetleriyle ilişkilendirilen net nakit akışları.
- Finansal durum tablosunda (Bilânçoda); satış amacıyla elde tutulan olarak sınıflandırılan bir duran varlığı ve satış amacıyla elde tutulan olarak sınıflandırılan elden çıkarılacak bir varlık grubunun içindeki varlıklarını finansal durum tablosunda (bilançoda) diğer varlıklardan ayrı olarak gösterir. Satış amacıyla elde tutulan olarak sınıflandırılan elden çıkarılacak bir varlık grubuna ilişkin borçlar da finansal durum tablosu (bilançoda) diğer borçlardan ayrı olarak gösterilir. Bu varlık ve borçlar mahsup edilmez ve tek bir tutar olarak gösterilmez.
Bu yazıyı sosyal medyada paylaşmak için ekranın solundaki sosyal medya araçlarını kullanabilrsiniz.
