Karşılıklarla ilgili daha önce standardın anlaşılmasına yönelik "TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar " yazımı yayınlamıştım. Bu kez ise standarda ilişkin örneklere değinerek, TMS 37’nin anlaşılmasını kolaylaştırmayı hedefliyorum.
TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklara İlişkin Örnek Uygulamalar
Örnek 1. Bütçelenmiş faaliyet harcamalarına karşılık ayrılma durumu
Bir işletme, aylık 10.000 TL olarak bütçelediği (yıllık 120.000 TL) ve dışarıdan hizmet olarak aldığı pazarlama harcamalarının, yıl sonuna gelindiğinde 100.000 TL olarak gerçekleştirmiştir. Bu tutarın da 15.000 TL’lik kısmının faturası henüz alınmamıştır.
Bu durumda yılsonundaki finansal tablolarda kullanılmayan bütçe için karşılık ayrılmalı mıdır?
Bütçelenmiş ancak gerçekleşmemiş faaliyet giderleri için karşılık ayrılmaz. Bunun tek istisnası, pazarlama faaliyetlerini yürüten firmaya yıllık belirli bir tutar üzerinden harcama taahhütü verilmesidir. Böyle bir anlaşma yoksa, bütçelenen ancak kullanılmayan kısım için karşılık ayrılmaz.
Henüz faturası alınmamış olan 15.000 TL’lik harcama ise finansal tablolarda tahakkuk yoluyla giderleştirilmelidir.
Örnek 2. Aleyhte açılan davaya ilişkin karşılık tutarının hesaplanması
Şirket aleyhinde açılan bir dava ile ilgili şirket avukatlarının görüşü aşağıdaki gibidir:
- Dava %65 olasılıkla kaybedilecek ve 50.000 TL tazminata mahkum edilecek,
- Dava %35 ihtimalle kazanılarak hiç bir tazminat ödenmeyecek ya da alınmayacak
Bu durumda şirketin yılsonu finansal tablolarında bu davaya ilişkin karşılık ayrılmalı mıdır? Ayrılacaksa, karşılık tutarı ne kadar olmalıdır?
Dava kaybedildiği anda şirketin ödemek zorunda olacağı tazminat tutarı 50.000 TL’dir; kazanıldığında ise ödenecek ya da alınacak tazminatı tutarı bulunmamaktadır.
Bu nedenle, "TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar "'de belirttiğim gibi, karşılık ayrılırken kullanılabilecek iki yöntemden biri olan beklenen değer yöntemi bu olay için uygun değildir.
Avukat görüşlerine göre, davanın kaybedilmesi olasılığı makul oranda yüksek görünmektedir ve kaybedildiği durumda 50.000 TL tazminat ödeneceği için, ayrılacak karşılık tutarı 50.000 TL olmalıdır.
Örnek 3. Tazmin edilmesi beklenen zararlara ilişkin karşılık ayrılması
Şirket, faaliyet gösterdiği arazinin çevresine ve doğasına zarar verdiği gerekçesiyle kamu tarafından 30.000 TL cezaya çarptırılmıştır. (Cezaya çarptırmak ifadesini de ilginç bulduğumu söylemeliyim :)
Bu zararın, sigorta firmasından tazmin edilmesi beklenmektedir ancak raporlama dönemi itibarı ile henüz bir tazmin yapılamamıştır.
Bu durumda 30.000 TL’lik ceza için şirket karşılık ayırmalı mıdır?
Şirket, kendisine tebliğ edilen cezaya ilişkin karşılık her şart ve koşulda ayırmalı ve finansal tablolarda göstermelidir.
Zararın sigorta şirketinden tahsil edileceği kesin ya da neredeyse kesinse bu tutar finansal durum tablosunda (bilânço) varlık olarak muhasebeleştirilmelidir; aksi takdirde finansal tablolarda bu tutara ilişkin gösterim yapılmamalı, dipnotlarda açıklama yapılmalıdır.
