1956 yılından bu yana yürürlükte olan, fakat yürürlükte olmasına rağmen üvey evlat muamelesi görerek Vergi Usul Kanunu'nun ve diğer ilişkili kanunların gölgesinde kalarak yıllar içinde eskiyen Türk Ticaret Kanunu, bilindiği gibi yerini 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu'na bıraktı.
Önceki Türk Ticaret Kanunu bir türlü güncellenmiyor ve ticari hayatta etkileri yeteri kadar hissedilmiyor derken, Yeni Türk Ticaret Kanunu bu durumun aksine etkisini daha yürürlüğe girmeden hissettirdi ve uygulama tarihinden önce revizyon geçirerek (26.06.2012 tarihli 6335 sayılı Kanun) uğradı ve bu şekilde 1 Temmuz 2012 den itibaren hayatımıza girdi.
Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun, yürürlüğe girdiği tarih itibarı ile tüm ticari hayatımızı etkileyeceği şüphesiz. Bu etkilerin içinde iş hayatını ilgilendiren ve en çok merak edilen kısımlar da "anonim şirketler" ve "limited şirketler"e olan etkilerinin neler olacağı ve ne gibi değişikliklerin olduğu/olacağı.
Tüm ticari hayatı yeniden şekillendireceğini ve küresel piyasalarla entegrasyonu bu kanun ile artıracağımızı düşündüğümüzde, getirilen yeniliklerin ve uygulamaların çok fazla olduğunu söylemek sanırım yanlış olmaz.
Konuya anonim şirketler açısından bakıldığında da aynı şekilde oldukça fazla yenilik ve değişiklik görülmekte. Bunları sırasıyla özetlemeye çalışacağım.
Not:
Limited şirketler için hazırladığım yazıya aşağıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Limited Şirketler açısından Yeni TTK - Eski TTK Karşılaştırması
Ortak Sayısı
Eski Türk Ticaret Kanunu (Eski TTK), anonim şirket kuruluşlarında asgari olarak 5 ortağı zorunlu kılarken (Eski TTK md. 277), Yeni Türk Ticaret Kanunu (Yeni TTK) tek kişi ile anonim şirket kurulmasına izin veriyor. (Yeni TTK md. 338)
Azami ortak sayısı ile ilgili ise gerek eski TTK'da gerekse de yeni TTK'da bir hüküm bulunmuyor. Burada önemli olan husus, 250 ortağı geçen sermaye şirketlerinin Sermaye Piyasası Kanunu gereği halka açık şirket statüsü kazanacağı ve bu nedenle kuruluş, işleyiş ve denetim bakımından SPK hükümlerine tabi olacağıdır.
Asgari Sermaye ve Sermayenin Ödenmesi
Eski TTK md. 272 gereğince anonim şirketlerde asgari sermaye tutarı 50.000 TL olarak belirlenmiştir ve şirket kuruluşunun tescilinden itibaren üç ay içinde sermaye taahhüdünün 1/4'ünün, kalan taahhüdün de 3 yıl içinde ödenmesi şart koşulmuştur.
Yeni TTK'ya göre ise anonim şirketlerin esas sermaye tutarları yine 50.000 TL olmak zorundadır. Burada yeni TTK ile gelen yenilik şudur ki, halka açık olmayan ancak kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş anonim şirketlerin esas sermayeleri minimum 100.000 TL olmalıdır. (Yeni TTK md. 332) Taahhüt edilen payların itibarı değerlerinin minimum %25 i tescilden önce, kalan kısmı da 24 ay içinde ödenmelidir. (Yeni TTK, md. 344/1)
Şirketin Kuruluşu ve Sicile Kaydedilmesi
Anonim şirketlerin kuruluşunda eski TTK ya göre esas sözleşmenin imzalandıktan sonra notere tasdik edilmesi ve Ticaret Siciline tescil ilan olunması yeterli iken (eski TTK md. 279, 287, 301); yeni TTK'da süreç biraz daha uzun bir hale gelmiştir. Buna göre anonim şirket kuruluşunda şu aşamalar zorunludur;
- Esas sermayenin imzalanıp noter tarafından tasdik edilmesi
- Payların tamamının kurucular tarafından taahhüt edildiğini gösterecek şekilde noter tarafından ana sözleşmeye madde eklenmesi
- Nakdi sermayenin 1/4 ünün kuruluş öncesinde ödenmesi ve
- Şirketin Ticaret Siciline Tescil ilan olunması gereklidir. (Yeni TTK md. 336, 339, 344, 349, 355)
Yönetim Kurulu Açısından
Eski TTK'ya göre anonim şirketlerin yönetim kurulu en az 3 kişiden oluşmalı ve bu 3 kişide şirkete ortak olmalıdır. Şirkete ortak olmadan yönetim kurulu üyeliğine seçilen üyelerin göreve başlayabilmeleri için ortaklık bir zorunluluktur. (eski TTK, md. 312)
Alınan kararlar için üyelerin yarısından en az 1 fazlası toplantıya iştirak etmeli ve alınan kararlar, toplantıya iştirak eden üyelerin çoğunluğuyla alınabilir. (eski TTK, md. 330)
Yeni TTK da ise, yönetim kurulu üye sayısı için birşey belirtilmemiştir. Tek kişi olarak kurulabilecek A.Ş lerin yönetim kurulları da yine tek kişi olabilecektir. Bunun yanında yönetim kurulusu olacak üyelerin şirkete ortak olma şartları da kaldırılmış ve aynı zamanda tüzel kişiliklere de yönetim kurulu üyesi olma hakkı tanınmıştır. (Yeni TTK, md. 359/2)
Alınan kararlar içinse, yönetim kurulu tam sayısının çoğunluğunun toplantıda bulunması şarttır ve toplantıda bulunan üyelerin çoğunluğunun onayı ile alınan kararlar geçerli olacaktır. (Yeni TTK, md. 390)
Yine aynı şekilde Yeni TTK'da belirlenen bir başka konu da, yönetim kurulunun sorumluluk alanlarıdır. Buna göre yönetim kurulu üyeleri (aslında bu madde kurucuları ve yöneticileri de kapsamaktadır.), kanundan veya esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurları ile ihlal ettikleri takdirde hem şirkete, hem pay sahiplerine, hem de şirket alacaklarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar.
Ortakların Sorumluluğu ve Ortakların Şirketten Borçlanması
Eski TTK'ya göre anonim şirketlerin ortakları, şirketin borçlarından, şirkete koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sorumluyken, yeni TTK'ya göre pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile şirkete karşı sorumludur. (Yeni TTK, md. 329)
Eski TTK'da şirket ortaklarının şirketten borçlanmasını düzenleyen bir madde bulunmazken, yeni TTK'da bu konuya önce yasak geldi fakat tüm şirketlerin buna itiraz etmesi ve yasa koyucudan yapılan açıklamaya göre bu yasağın "Türkiye gerçekleriyle örtüşmemesi (!)" sebebiyle madde yeniden düzenlenerek, sermaye taahhüdünden doğan vadesi geçmiş borçlarının bulunmaması halinde şirketin yedek akçelerle birlikte karı, geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olan şirketlerin ortakları şirkete borçlanabilecek duruma getirildi. Bununla birlikte, yönetim kurulu üyeleri ile yönetim kurulu üyelerinin pay sahibi olmayan üçüncü dereceye kadar kan ve hısımlarının şirkete nakit olarak borçlanması yasaklanmıştır. (Yeni TTK, md. 395)
Bu konuyla ilgili, Prof. Ünal Tekinalp'in açıklamalarını içeren yazıma aşağıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Denetim ve Denetçi Hususu
Eski TTK'da denetçi husus md. 347 de düzenlenmiştir. Bu maddeye göre anonim şirketlerde 1-5 arası murakıp bulunmak zorundadır ve murakıplar bu göreve 3 yıl için seçilirler. Murakıp olmak için pay sahibi olma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Yeni TTK'da ise bu konuda ciddi bir değişiklik getirilmiştir. Buna göre anonim şirketlerdeki denetçilik organı kaldırılmış, yerine bağımsız denetim yükümlülüğü getirilmiştir. Yeni TTK'nın ilk düzenlemesinde tüm şirketlerin bağımsız denetime tabi olacağı belirtilmişken, 6335 sayılı kanun ile bu madde değiştirilerek, bağımsız denetim yükümlüğüne sahip olacak şirketleri belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu'na bırakılmıştır.
Burada şu husus ortaya çıkmaktadır ki, şu an için bana göre netleştirilememiştir, önceki düzenlemeye her şirket bağımsız denetime tabi olacağı için şirketlerdeki denetçilik organının kaldırılmasının bir açıklaması olabiliyorken, kanunun değiştirilmiş şu anki haline göre Bakanlar Kurulu kararı ile bağımsız denetim yükümlülüğü olmayan anonim şirketlerde denetçilik organları geçerli olacak mıdır yoksa bu şirketler için bir SMMM ya da YMM hizmeti almaları yeterli gelecek midir?
Kar Payı Avansı
Eski TTK'da olmayan ve aslında en başta ortakların şirketten borçlanmasının kaldırılması hükmünü hafifletici ve ortakları rahatlatıcı bir etken olarak düşünülen ve yeni TTK'nın 509. maddesinde düzenlenen "kar payı avansı" hükmüne göre, şirket ortakları dönem sonunda, şirketlerinin kar edebileceğini öngörüp bunu bir projeksiyon ile destekleyebilirlerse şirketten borçlanabilecekler. Bu borç yasal bir borç sayılacak ve eğer dönem sonunda şirketin dağıtılabilir karı, öngörülenden düşük ise alınan fazla kar payı şirkete iade edilecek.
Bu madde, halka açık olmayan sermaye şirketlerini kapsamakta zira halka açık anonim ortaklıklara ilişkin avans kar payı düzenlemesi zaten halihazırda mevcut.
Şirketin Faaliyetlerinden Doğan Sorumlulukları (Ultra Vires Kuralı'nın Kaldırılması)
Bu konudaki yazıma aşağıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Ultra Vires Kuralı ve Yeni TTK
Internet Sitesi Kurma Zorunluluğu
Bu konudaki yazıma aşağıdaki linke tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Yeni TTK ve Internet Sitesi Uygulaması
