Kahve, 15. yy’dan bu yana Dünya ekonomi tarihinde önemli bir yeri olan ticari ürün. Son yıllarda ise dünya ticaretinde petrolden sonra en büyük paya sahip ikinci emtia durumunda bulunuyor.
Küresel ekonomi ile entegrasyonu devam eden Çin de bu ticari emtia için mükemmel bir pazar konumunda...
Bunun nedenleri ile ilgili bir kaç örnek vermem gerekirse;
İstatistiklere göre Dünya’da kahve ticaretinden yaratılan gelir, güncel rakamlarla yaklaşık 450 milyar dolar iken, Çin’in buradaki payı sadece 10 milyar dolar seviyesinde... Tüketim açısından karşılaştırıldığında dünya genelinde kahve tüketimi kişibaşı yıllık ortalama 240 fincan iken Çin’deki ortalama tüketim ise 5 fincan seviyelerinde bulunuyor.
Büyüme rakamlarında ise Çin pazarının büyüme hızı, dünya ortalamasının iki katından daha yüksek seyrediyor.
Bu istatistikler, Çin’in kahve tüketim pazarının taşıdığı potansiyeli göstermesi açısından oldukça önemli.
Nitekim, ülkedeki kahve pazarı da beklentilere yanıt verecek ölçüde büyümeye devam ediyor. Öyle ki, 2007 yılında toplam 15.900 kahve mağazası bulunan ülkede bu sayı 2016 yılında önce 85.000’e ve ardından 2017 yılında ise 98.300’e yükseldi. Ancak, dünya pazarları ile karşılaştırıldığında Çin Pazarı’ndaki bu ilerleme hala bebek adımları seviyesinde kabul edilebilir.
Çin Kahve Zincirinin Hikayesi: Luckin Coffee
Çok farklı markaların faaliyet gösterdiği Çin kahve pazarında pazarın lideri olan firma açık ara farkla Starbucks. Bunun yanında ülkede, Costa ve Tim Hutton gibi uluslararası kahve zincirleri ve Greybox Coffee, Pacific Coffee, Coffee Now gibi yerel kahve mağazaları da faaliyet gösteriyor.
Çin Kahve Pazarı’nda Yeni Bir Oyuncu: Luckin (Ruixing) Coffee
Çin kahve pazarının potansiyeli, mevcut kahve mağazalarının yanı sıra yeni yatırımcılar için de bir çekim sunuyor hiç şüphesiz.
Pazarın en yeni oyuncularından biri de Luckin (Rui Xing) Coffee (idi)... Yukarıda verdiğim istatistiklerin sunduğu fırsat ve sağladığı motivasyon ile Google'ın karşısına dikilen Baidu, Apple'a kafa tutan Xiaomi gibi Starbucks'ın karşısına çıktı.
Luckin Coffee, bir kahve zinciri şirketi olarak Ekim 2017 tarihinde kuruldu ve kuruluşundan hemen sonra birkaç ay içinde Pekin ve Şangay’da ilk mağazalarını açarak faaliyete başladı.
Şirketin ve tüm grubun şeması şu şekilde oluştu;
Şirket, kuruluşunun ardından ilk yatırımını Temmuz 2018’de aldı. Dazheng Capital, Joy Capital, Singapore Government Investment Corporation (GIC) and Junlian Capital gibi varlık yönetim şirketleri tarafından yapılan 200 milyon dolar yatırım ile şirketin değeri 1 milyar dolara yükseldi.
Bu dönemde Çin Pazarı’nda inanılmaz stratejik hamleler yaşandı.
Önce 2018 Ağustos Ayı’nda Starbucks, Alibaba ile stratejik ortaklık kurduğunu ve Alibaba Grup’un tüm online ve offline ekosistemi ile entegre olarak kahve satışı yapacağını açıkladı ve ardından 2019 yılında da, Çin Pazarı’na girişinin 20. yılında bir yatırım programı açıklayarak, 2023’e kadar ülkedeki mağaza sayısını 6.000’e ulaştıracağını, bunun için de her 15 saatte bir adet kahve mağazası açacağını duyurdu.
2018 Eylül Ayı’nda Luckin Coffee, ülkenin en büyük bilişim kuruluşlarından Tencent ile stratejik ortaklık kurduğunu ve tüketicilerin kahve siparişlerini online olarak vereceği, ödemeyi ise yüz tanıma sistemi yapabilecekleri ve robot dağıtım ağı ile çalışacak sistemi açıkladı.
2018 Kasım Ayı’nda ise Coca Cola, Costa’yı 5,1 milyar USD’ye satın aldığını duyurdu.
Kısaca, yaklaşık 150 yıl önce çay (görünür sebebi afyon olsa da asıl sebep çaydır.) savaşlarının yaşandığı Çin’de bu kez kahve savaşları başlamıştı!
Kuruluşundan yalnızca bir yıl sonra, Ekim 2018’e gelindiğinde Luckin Coffee’nin kahve mağazası sayısı 1.300’e ulaşarak pazarın büyük oyuncularından Costa’yı geride bıraktı ve Starbucks’ın ardından Çin Pazarı’nın mağaza sayısı bakımından en büyük ikinci kahve zinciri oldu. Üstelik, pazarın bu yeni üyesinin en büyük rakibi Starbucks’a göre önemli bir avantajı da vardı; müşterileri tamamen genç tüketicilerden oluşuyordu ve bu tüketicilerin yaklaşık yarısı 24 yaşın altındaydı.
Bu sürede şirket, Starbucks’ı, pazardaki rekabete aykırı hareket ettiği gerekçesi ile mahkemede de karşı karşıya gelse de daha sonra açtığı davadaki suçlamalarını geri çekti.
Ocak 2019’a gelindiğinde 4.000’den fazla mağazaya ulaşan Luckin Coffee, kahve tüketim pazarının mağaza sayısı bakımından yeni lideri oldu. Ancak pazar hakimiyetinde Starbucks’ın hala yaklaşık 25 kat gerisinde bulunan şirket, herşeye rağmen bu süreçte Singapur Varlık Fonu ve BlackRock gibi büyük yatırımcılardan yatırım almaya devam etti.
Kısa sürede yaşanan bu inanılmaz büyüme, şirketin Mayıs 2019’da Amerika Nasdaq Borsası’nda halka açılmasıyla devam etti. Hisse fiyatı 17 $’dan gerçekleşen halka arz sonucu şirketin kasasına 561 milyon dolar daha girdi. Hisse fiyatları ise halka arzının ilk işlem günü sonunda 25 $’a yükseldi.
2019’un harika geçen ilk yarısının ardından şirket 2019 3. çeyrek finansal tablolarında zarar açıklayarak yatırımcılarına ilk şoku yaşatmış oldu zira yatırımcılar şirketten artık kâr bekliyordu! Şirket yönetimi, yatırımcılar ile bir araya gelerek, yeni yatırımlarla ilgili planlarını ve geliştirdikleri iki farklı inovatif kahve makinesi projesini paylaştılar. Bu bir nevi yatırımcılar ve şirket arasında güven tazeleme oldu. Şirketin hisseleri ise yeniden yükselişe geçti ve 1 Aralık 2020 tarihinde 50 doları aştı.
Ardından, agresif büyümesinde ve yenilikçi kahve makinelerinin yatırımında kullanmak üzere Ocak 2020’de şirketin ikinci halka arzı, üstelik o anda şirketin 800 milyon dolar nakdi varken, gerçekleştirilerek 865 milyon dolar ek kaynak sağlandı. Yine aynı dönem, şirketin Yönetim Kurulu Başkanı, CEO’su ve Yönetim Kurulu Başkanı’nın kızı, sahip oldukları şirket hisselerinin %49’unu (tüm hisselerin %24’ü), rehin vererek şirket için kredi kullandılar. Bu anda, rehin verilen hisselerin toplam piyasa değeri yaklaşık 3 milyar dolar değerindeydi. Bu da şirketin değerinin kendi rekorunu kırarak 12 milyar dolara kadar yükseldiğini gösteriyordu.
31 Ocak 2020’de ise Muddy Waters Research LLC isimli yatırım ve araştırma şirketi, Luckin Coffee ile ilgili kendisine 89 sayfalık “isimsiz bir araştırma raporu” ulaştığını açıklayarak bu raporu twitter üzerinden yayınladı ve şirket hisselerini açığa sattığını duyurdu. (Muddy Waters, finansal tablolarında suistimal olduğunu düşündüğü ve hisse fiyatlarında buna paralel düşüş beklediği hisselere yatırım yapmasıyla ya da daha açık bir deyişle bu şirketlerin hisselerini açığa satmasıyla ünlü bir yatırım şirketi… İsmi, Çin'de "en iyi balık bulanık sularda tutulur" deyişine gönderme olarak seçilen Muddy Waters, bulanık sular anlamına geliyor ve şirket, kazancını problemli gördüğü şirketlerin hisse fiyatı hareketlerinden sağlıyor...)
Bir "short-seller firm" olan Muddy Waters'ın bu raporu yayınlamasıyla Luckin Coffee için devam eden müzikli sandalye oyununda müzik durmuş oldu ve elinde şirket hissesi ile kalan yatırımcılar için "son" başladı.
Hisse fiyatlarında aşağı yönlü başlayan hareketin hemen ardından Luckin Coffee Yönetimi, 3 Şubat 2020 tarihinde, metodolojisinin hatalı, kanıtlarının dayanaksız ve bulgularının spekülasyondan ibaret olduğunu belirttikleri raporu yönetim olarak reddettiklerini açıklayarak rapordaki iddalara madde madde yazılı yanıt verdi.
2 Nisan 2020 tarihine gelindiğinde ise Luckin Coffee Yönetimi adeta sonun başlangıcını getiren bir açıklama daha yayınladı. Yönetim, gerçekleştirilen iç kontroller sonucunda yetkili operasyon yöneticisi (COO) olarak görev yapan Jian Liu ve ona bağlı çalışan bazı müdürlerin 2019 yılı satışlarını fiktif olarak yaklaşık 310 milyon dolar daha fazla gösterdiğinin tespit edildiğini ve 2019 finansal tablolarına güvenilmemesi gerektiğini açıkladı. Bu tutar, şirketin yıllık satış projeksiyonunun %40’ına denk geliyordu!
Açıklamanın sırasında 26 $ civarından işlem gören hisse senetleri gün sonunda 5 $’a kadar geriledi ve Çin’in yetkili organı “China Securities Regulatory Commission”, yalnızca inceleme yapacağını açıklamadı, aynı zamanda ABD yetkili kurumları ile de iş birliği içinde soruşturma yürütüeceğini açıklayarak pozitif ve aynı zamanda şaşırtıcı bir açıklama yaptı. Aynı zamanda şirketin IPO sürecini yöneten bankalar ve yatırım kuruluşlarından bir kısmı da tüm IPO ve due diligence sürecini yeniden inceleyeceklerini duyurdular.
Şirket, 5 Nisan’da Çin sosyal ağ servislerinden olan Weibo hesabı üzerinden tüm yaşananlar için üzgün olduklarını belirten bir özür metni yayınladı ancak diğer yandan 6 Nisan 2020 vadeli olan 518 milyon dolar tutarındaki kredisini ise ödeyemedi. Krediyi kullandıran kurumlar, bunun karşılığında portföylerinde rehin tuttukları 76,4 milyon adet Luckin Coffee hissesi için zamanla yarışan bir çare arayışına girdi. Zira, hisselerin fiyatı daha fazla düşmeden elden çıkarılması halinde kullandırılan kredinin bir kısmını kurtaracak olan kurumlar, bunu yapmamaları halinde yıl sonu finansal tablolarında değer düşüklüğü ayırmak zorunda kalacaklar.
Tüm bu yaşananların ardından NASDAQ, şirketten ek bilgiler talep ederek, bu bilgilerin karşılanmasına kadar geçici süreyle şirketin hisselerin borsada alım-satımını durdurdu ve şirketin hisseleri 6 Nisan tarihinden bu yana alınıp satılamıyor.
Luckin Coffee yönetimi, suistimal için başlatılan iç denetim çalışmalarının yanı sıra 12 Mayıs'ta CEO Jenny Zhiya Qian ve COO Jian Liu'nun görevine son verildiğini duyurdu. Buna rağmen Nasdaq, 15 Mayıs'ta yaptığı açıklama ile şirketin borsadan çıkarılacağını açıkladı.
Şirketin hisseleri en son 2,70 dolardan işlem görüyordu ve bu hisseler elde tutulduğu sürece finansal tablolara çok yüksek zararlar kaydetmek kaçınılmaz. Hisselerin satışı ise bir diğer seçenek olacaktır. Durum, şirkete yatırım yapan bireysel yatırımcılar açısından da hiç parlak görünmüyor. Şirket hisselerine 250 bin dolar yatırım yapan bir yatırımcının Haziran 2020 başında Reddit'te paylaştığı yatırım hesabının ekran görüntüsü önümüzdeki yıllarda "Bestseller" olacak bir kitabın adeta habercisi gibi..
20 Mayıs 2020 tarihinde bu konuyu da ilgilendiren bir gelişme oldu: Amerika, kendi borsalarında işlem gören tüm yabancı firmaların ABD Kamu Gözetimi Kurumu (PCAOB) tarafından denetimden geçmesini zorunlu kılan yasayı (Holding Foreign Companies Accountable Act) meclisten oybirliği ile geçirdi. Elbette bu yasada Luckin Coffee'nin tek başına etkisi yok zira bu "hype" Amerika Borsaları'nda 2009 yılından bu yana yaşanıyor ve yabancı şirketler olarak lanse edilse de özellikle Amerika'da halka açık Çin'li şirketler için bu yasanın gelmesi bekleniyordu.
Bu yasanın onaylanmasından yalnızca bir ay sonra 30 Haziran 2020’de hisseleri NASDAQ’ta işlem gören Çin merkezli altın üreticisi Wuhan Kingold Jewelry Inc. ile ilgili başka bir skandal ortaya çıktı. Sahip olduğunu belirttiği 83 ton altını teminat göstererek Çin piyasasından 14 farklı finansal kuruluştan 4 milyar dolar kredi kullanan Şirket, kredi yükümlülüklerini ve ticari yükümlülüklerini yerine getirememeye başlayınca, teminat sahipleri şirketten altınlarını istedi ve bunların gerçek altın değil altın kaplama bakır olduğu anlaşıldı. Şirketin sahibi ise eski bir üst düzey Çin Ordusu mensubu! ("Dot-com Balonu 2.0" riski gibi SPAC'ler yoluyla olağan halka arz prosedürü atlanarak alternatif şekilde halka arz edilen şirketler de ayrı bir yazının konusu olacak)
Son örnekle birlikte bu yasanın onaylanması, Amerikan Borsaları'nda halka açık olan Alibaba Group başta olmak üzere 100'den fazla diğer Çin'li şirket için ayrı bir anlam ifade edecektir sanırım. Üstelik bu şirketlerin piyasa değerlerinin 1 trilyon dolardan fazla olduğunu da düşündüğümüzde, yaşanabilecek dramları tahmin etmek zor olmayacaktır.
Luckin Coffee’ye geri dönecek olursak, şirket Haziran 2020’de NASDAQ Borsası’ndan "delist" edilerek hisselerinin borsada alınıp satılması yasaklandı.
Eylül 2020’de Çin’in yetkili otoritesi şirkette yaptığı inceleme sonucunda yapılan hatalı ve hileli işlemler sonucunda şirkete 9 milyon dolarlık ceza kesti.
SEC tarafından başlatılan inceleme sonucunda ise şirketin 30 Eylül 2019 tarihli üçüncü çeyrek gelirlerini çeyrek bazında %27 daha yüksek ve 2019 Eylül YTD için %45 daha yüksek gösterdiği gerekçesiyle Aralık 2020’de şirkete 180 milyon dolar ceza kesildi.
Sayfanın solunda yer alan sosyal medya ikonları yazıyı paylaşabilirsiniz.
